Köpeklerde Üreme ve Kısırlaştırma
Üreme, köpek ırklarının devamlılığı için şart olan fizyolojik bir eylemdir. Üremenin sağlanabilmesi için gelişimini tamamlamış dişi ve erkek köpeğin şartlar sağlandıktan sonra birleşmesi gerekir.
Dişi Köpeklerde Üreme
Dişi Köpeğin İlk Çiftleşme Yaşı
Dişi bir köpek eğer hastalık gibi farklı durumlar söz konusu değil ise ortalama 7- 12 ay arasında ergenlik çağına ulaşır. En sağlıklı çiftleşme yaşı ise ortalama 18 ay veya 3 kez östrus dönemi (kızgınlık) geçtikten sonradır.
Östrus dönemi ( kızgınlık) nedir? Belirtileri nelerdir?
Östrus Dönemi, dişi köpeğin erkek ile çiftleşmeyi kabul ettiği dönemdir. Bu dönem harici dişi hiçbir şekilde erkek ile çiftleşmez ve çiftleşmeyi istemez.
Dişi köpek senede 2 defa kızgınlık döneminde olacaktır, bu dönem ortalama olarak 6 ayda bir olur. Kızgınlık dönemi ortalama 21 gün sürer. Bu dönemde olduğunu anlamanızın en belirgin yolu vulvasının şişkin ve kızarık olmasıdır. Hareketlerinde de değişiklik vardır: fazla enerjiktir, erkek köpeklerin peşinden gider, söz dinlemez, daha asidir. İlk günlerde sarımtırak akıntı yerini koyulaşan ve en son kırmızıya dönen kan lekesine bırakır. Kanama dönemi ortalama 10 gün sürer.
Dişi köpeğin çiftleşme dönemi ne zamandır?
Dişi köpeğin çiftleşme dönemi, kızgınlık döneminin 9- 13 günleri arasındadır. Bu dönemden sonra dişi erkeği istemeyecek ve çiftleşmeye müsaade etmeyecektir.
Dişi köpeğe eş seçerken nelere dikkat edilmelidir?
Dişi köpek ile aynı ırktan olan, dişi köpeğin boyutunu çok aşmayacak ve bir sağlık problemi olmayan erkek köpek ile dişi köpek çiftleştirilebilir.
Dişi köpeğin gebelik süresi kaç gündür ve ortalama kaç yavru verir?
Dişi köpeğin gebelik süresi ortalama 58- 72 gün arasındadır.
Küçük boy bir ırk 1- 4 yavru
Orta boy bir ırk 5- 10 yavru
Büyük boy bir ırk 6- 14 yavru
Dişi köpeğinizi çiftleştirmeyi düşünüyorsanız aşağıdaki soruları kendinize sormanızı tavsiye ederiz.
*Dişi köpeğiniz çiftleştiğinde ortalama olarak 3- 14 arasında yavrusu olacaktır. Yavruları bakabilecek misiniz? Veya yavruları sahiplenecek kişileri kolaylıkla bulabilecek misiniz?
*Yavrulara bakabilecek zamanınız var mı? Anne yavruları ile ilgilenmezse tüm sorumluluk size ait olacaktır.
*Yavruları bakabilecek yeterli bütçeniz var mı? Mama, eğitim gibi masrafları göz ardı etmeyiniz.
*Doğumda yaşanabilecek sıkıntılara psikolojiniz hazır mı?
Köpeğiniz hamile ise dikkat etmeniz gereken hususlar:
*Beslenmesine her zamankinden çok daha fazla özen göstermelisiniz, aynı zamanda çok kilo almasına engel olmalısınız. Veterineriniz öneriyorsa vitamin ve mineral gibi ek takviyeleri de köpeğinize vermelisiniz.
*Köpeğiniz bu dönemde huy değiştirebilir, normaldir, telaşlanmayın. Ne yapmanız gerektiği ile ilgili veterinerinize danışabilirsiniz.
*Köpeğinizin egzersiz programına dikkat etmelisiniz: ne çok yoğun bir program olmalı ne de boş bir program.
*30, 45, 55. Günlerde veterinerinize sağlık kontrolü için gitmelisiniz.
*Çiftleşmeden 27 gün sonrasında köpeğinizin kaç yavrusu olacağını ultrason ile öğrenebilirsiniz. Ve ücretli/ ücretsiz sahiplenecek yuvalar aramaya başlayabilirsiniz.
*Röntgenden uzak durun, gerekliyse gebeliğin 50. gününden sonra olmasına özen gösterin.
*Köpeğinizin istemediğiniz bir alanda doğum yapmasını istemiyorsanız, doğum yapacağı alana onu önceden alıştırmalısınız.
*Köpeğinize her zamankinden çok ilgi ve sevgi gösterin.
Doğumun yaklaştığına dair belirtiler:
*Doğum tarihi için sizin bir tahmininiz olmalı, bu günleri saptayıp artık doğumu bekleyebilirsiniz.
*Memeler bunun için iyi bir göstergedir. Büyüktür ve uçlarına dokunduğunuzda sütün aktığını görürsünüz.
*Köpeğinizin karnı çok büyümüştür ve gergindir.
*Köpeğiniz sürekli vulvasını yalamaya çalışır, vulvası gözle görülür şekilde büyümüştür.
* Köpeğiniz hemen yorulur ve dinlenmek ister.
*Doğumdan birkaç saat önce vulvadan sıvı akışı olur. Bu, doğum yakın bir zamanda başlayacak anlamına gelir.
*Köpeğinizin doğumu ile ilgili ilk tecrübeniz ise veterinerinizden yardım isteyebilirsiniz.
Doğum sırasında yapılacaklar:
*Sağlıklı bir eşleşme olmuşsa ve normal doğum olacak ise bir köpek kendi kendine çok rahat doğum yapabilir.
*Köpeğinizi doğum yapacağı alana getirin, sessizlik ve sakinliği sağlayın.
* Yavru, bir kese içinde ve göbek kordonu ile doğacaktır. Göbek kordonunu anne doğum sırasında kopartacak ve üzerindeki zarı yalayarak yavruyu temizleyecektir. Eğer göbek kordonunu kesmemiş ve zarı yalamamışsa iş başa düştü demektir. Bunların tamamını siz yapacaksınız. Nasıl mı? Bir makas ve bir antiseptik ile. Yavrunun üzerindeki zarı alın, göbek kordonunun 2 cm. üzerinden kordonu bağlayın, antiseptik sürün ve bağladığınız yerin 1 cm. üzerinden kordonu kesin. Anne yavruyu temizlemiyorsa kuru bir bez ile siz temizleyin.
*İlk yavrudan önce yeşil ve kanlı bir akıntı geldiyse veterinerinize haber verin.
*Yavruların doğum aralığı 15- 30 dakikadır. İki yavru arasındaki doğum aralığı uzadıysa veterinerinize danışın.
*Yavru kanala sıkışmışsa müdahale edebilirsiniz. Annenin ıkınmasıyla eş zamanlı olarak yavruyu ön veya arka bacaklarından hafifçe çekin.
*Anne ıkınıyor fakat doğuramıyorsa ve iki yavru arası 30 dk.’ yı geçmişse hemen veterinerinize başvurun.
*Yavru ile birlikte plasentası da düşmelidir. Bunu çok iyi gözlemlemelisiniz. Eğer içeride kaldıysa veterinerinize başvurun.
*Doğum sırasında köpeğiniz stresli ve yorgun olması sebebiyle size istemeden zarar verebilir, dikkatli olun.
Doğum sonrası yapılacaklar:
*Köpeğinizi yavrularıyla gözlem altında olacak şekilde yalnız bırakın. Gözlem altında olması önemlidir. Anne farkında olmadan yavruları ezebilir veya bazen anne yavrusunu dışlayabilir. O anda emmesi için siz yavruyu memeye ulaştırmalısınız.
*İlk 24 saat içinde yavrunun annenin kolostrumunu (ilk süt) alması çok önemlidir. Bu yavruyu bir süre hastalıklardan koruyacaktır.
*Çok yavru var ise yavruları şırınga yardımı ile besleyebilirsiniz.
*Annenin yavruları yalayıp tuvaletlerini yaptırması gerekmektedir. Eğer bunu yapmıyorsa ılık sulu bir pamukla anal bölgesine masaj yaparak dışkısını yapmasını sağlamalısınız.
*Annenin beslenmesine her zamankinden çok daha fazla önem vermelisiniz. Yavruları yaşatacak olan annedir.
*Anne halsiz ve hasta görünüyor ve yerinden kalkamıyorsa veterinerinize başvurun.
*Annenin akıntıları 20 gün üzerinde devam ediyorsa veterinerinize danışın.
Erkek Köpeklerde Üreme
Erkek Köpeğin İlk Çiftleşme Yaşı
Erkek bir köpek ortalama olarak 15- 19 aylarında çiftleşmeye başlayabilir ve çiftleşmek için herhangi bir döneme ihtiyaç duymaz.
Erkek köpeğinizi çiftleştirmeden önce dikkat etmeniz gereken hususlar:
*Köpeğinizin sağlık kontrolleri tam olmalıdır. ( Parazit olmaması, aşılarının tam olması gibi.)
*Dişi köpeğin de herhangi bir sağlık problemi olmadığını bilmelisiniz.
*Dişi ile birlikte biraz vakit geçirmelerini sağlamalısınız.
*Dişi ile arasında boyut farkı olmamasına dikkat ediniz.
Erkek köpeğinizin çiftleşmesi sırasında dikkat etmeniz gereken hususlar:
Eğer dişi köpek, erkek köpeğinizle çiftleşmek istemiyorsa, sakın zorlamayın. Bu hem doğru değildir hem de dişi köpek erkek köpeğinize zarar verebilir.
Erkek köpeğinizin çiftleşmesi sonrası dikkat etmeniz gereken hususlar:
*Dişi ve köpeğiniz 5 dk. kadar birbirlerinden ayrılamazlar. Kesinlikle müdahale etmeden ayrılmalarını bekleyiniz.
*Çiftleşme sonrası köpeğinizin penisinde yaralanma ve akıntı var ise veterinerinize başvurunuz.
*Çiftleşme sonrası belli bir süre kadar köpeğiniz dişi köpeği isteyecek ve agresif olacaktır. Sakinliğinizi koruyunuz, bu durum geçici bir durumdur.
Dişi ve Erkek Köpeklerde Kısırlaştırma
Köpeğiniz ergenliğe ulaştığında (7- 12 ay) kısırlaştırabilirsiniz. Dişi köpeklerde ilk kızgınlık öncesi kısırlaştırma, meme kanseri riskini azaltır. Kısırlaştırma yapılmadan hormon kullanarak da dişideki kızgınlık döneminin ve erkekteki cinsel isteğin önüne geçebilirsiniz. Fakat kullandığınız hormondan dolayı yan etkileri düşünmeniz gerekmektedir. Dişi köpeğinizde 2- 3 kızgınlık döneminden sonra hormona bir süre ara verilmelidir. Dişi köpeğiniz kızgınlık dönemindeyse kısırlaştırma operasyonunu için kızgınlık döneminin bitişini beklemelisiniz.
Kısırlaştırmanın Faydaları ve Zararları:
+ Dişi köpekte kızgınlık dönemi ortadan kalkacaktır: Kanama ve çiftleşme isteği hiçbir zaman olmayacak ve bu dönemde yaşadığı stres, huzursuzluk ortadan kalkacaktır. Erkek köpekleri çiftleşmek amaçlı yanına yaklaştırmayacaktır.
+Erkek köpekteki davranış bozuklukları engellenecektir: Sürekli yaşanan sinir, ısırma, evden kaçma, cinsel hareketlilik gibi olumsuz davranışlar ortadan kalkacaktır.
+ Daha sağlıklı bir hayatı olacaktır: Dişilerde meme kanseri riski kısırlaştırılmamasına oranla daha az olacaktır. Rahim kanseri, kistler gibi sağlık problemleri yaşanmayacaktır. Erkeklerde her yere idrar yapma olayı yok olacaktır. Dişi ve erkek, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmuş olacaktır.
-Dişi ve erkek obezite riskiyle karşı karşıyadır.
-Dişi köpeğin kısırlaştırılmamasına oranla kemik erimesi riski daha fazladır.
-Bazı kısırlaştırılmış dişi köpeklerde tüy dökülmesi ve idrar kaçırma gibi durumlar görülmektedir.
-Bazı kısırlaştırılmış erkek köpeklerde olumsuz yönde huy değişimi yaşandığı gözlemlenmiştir.
Kısırlaştırma yapılmaması gereken zamanlar:
*Dişi köpeklerde doğum sonrası yavrular emmeyi bırakana kadar kısırlaştırma yapılamaz.
*Dişi, yalancı gebe ise kısırlaştırma yapılamaz.
*Dişi, kızgınlık döneminde ise kısırlaştırma yapılmamalıdır.
*Dişi ve erkek, sağlık problemi yaşıyorsa kısırlaştırma yapılmamalıdır.